Śikṣāparivarto nāma pañcaviṃśatitamaḥ
Technical Details
XXV
śikṣāparivarto nāma pañcaviṃśatitamaḥ|
atha khalvityādi pāraṃ gacchatīti yāvat| kva śikṣamāṇaḥ sarvajñatāyāṃ śikṣata iti praśnaḥ| kṣaye'nutpāde'nirodhe'jātau'bhāve viveke virāge ākāśe dharmadhātau nirvāṇe śikṣamāṇa ityuttaram| atropapattiḥ| yā hi tathāgatasya tathatā yayāsau tathāgataḥ na sā kṣīyate'kṣayatvāt [a ?] kṣayasya| na ca sā utpadyate va nirudhyate vā jāyate vā bhavati vā vibhavati vā vivicyate vā rajyate vā ākāśībhavati vā dharmībhavatīti vā nirvāti vā| evaṃ śikṣamāṇaḥ prajñāpāramitāyāṃ śikṣata ityanena mārgamāha||
buddhabhūmau śikṣata ityanena phalamāha| amṛtadhāturmokṣadhātuḥ| nāthakāmā iti nāthatvakāmāḥ| abhyudgatatetyutkṛṣṭatā| śakunīn dhnanti śākunikāḥ| niṣādā mṛtapā(? mṛgayavaḥ)| dhīvarāḥ kaivartāḥ| urabhrā meṣāḥ| tān dhnantīti aurabhrikāḥ| andho'cakṣuḥ| badhiro'śrotraḥ| kāṇa ekākṣaḥ| kuṇṭho vakrabāhuḥ| kubjo bhagnapṛṣṭhaḥ| kuṇiḥ karavikalaḥ| laḍgaḥ saṃhatajānuḥ| khañjo vikalagatiḥ| jaḍo niṣpratibhaḥ| lolo'sthirapadaḥ| lallo'karmaṇyajivhaḥ| kalla uccaiḥ śabdaśrāvī| hīnāṅgo ninditāṅgaḥ| vikalāṅga ūnāṅgaḥ| vikṛtāṅgo manuṣyavisadṛśāṅgaḥ| nigacchatīti niṣpādayati| tāmanuprāpnotīti balādipariśuddhim| jānamiṣyāmaḥ paśyayiṣyāma iti| śatrantātkarotyarthe ṇic| ṭilopaḥ| śeṣaṃ subodhaṃ yāvat pāraṃ gacchanti| iti navamī vivṛddhiḥ||
tadyathāpītyādi punaraparātprāk| suvarṇajātarūpādayaḥ gobalīvardanyāyena| ūṣarāḥ sakṣāramṛttikāḥ| ujjaṅgalā ucca(?)nirjalāḥ| tṛṇaṃ vīraṇādi| khāṇḍaḥ su(śu)ṣkatarukīlakaḥ| kaṇṭakādhānaḥ kaṇṭakīmadanādirvividhāste yeṣu| śeṣaṃ subodham| iti daśamī||
punaraparādi punaraparātprāk| cakravartirājyaṃ saṃvartate'smāditi tat saṃvartanīyam| ityekādaśī||
punaraparādi punaraparātprāk| śakraḥ saṃvartate'smāditi tatsaṃvartanīyam| iti dvādaśī||
punaraparādi punaraparātprāk| brahmā saṃvartate'smāditi tatsaṃvartanīyam| iti trayodaśī||
punaraparādi jīvitendriyavākyātprāk| kuśalasasyaprarohavirodhino rāgadveṣamohāḥ khilāḥ| vicikitsā satyaratneṣu vimatiḥ| īrṣyā parasampattau vyāroṣaḥ| śeṣāḥ ṣaṭ pāramitāvipakṣāḥ| śeṣaṃ subodham| iti caturdaśī||
tadyathāpītyādi sa cetpunarityataḥ prāk| ajñāna iti prajñāpāramitāvipakṣe| puṇyāgraḥ puṇyairagraḥ| tadeva darśayitumāha tatkimityādi| buddhaviṣayo buddhadharmasākalyam| vaśavartī vṛṣabhiḥ| tabhdāvastattā| vikrīḍitaṃ ṛddhiprātihāryeṇa| siṃhanādanadanamanuśāsanīprātihāryeṇa| buddhānāṃ sampattirubhayāryasaṃghaiścaryam| vyavacārayati parijñānāt| na ca prativahati teṣvanavasthānāt| śeṣaṃ subodham| iti pañcadaśī||
sa cetpunarityādyāparivartāntāt| atha tāmapi na sañjānīte| kathamityāha iyaṃ setyādi vāśabdāntam| evamapītyebhireva tribhirākāraiḥ| sa cedevaṃ caratīti tathaivāsaṃjānannasamanupaśyan| iti ṣoḍaśī vivṛddhiḥ||
śikṣāyā vācakaḥ parivartaḥ śikṣāparivartaḥ||
āryāṣṭasāhasrikāyāḥ prajñāpāramitāyāḥ sāratamānāmni pañjikāyāṃ ratnākaraśāntiviracitāyāṃ pañcaśiṃtitamaḥ parivartaḥ||